Oekraïne 6 april 2016: Help de democratie
Het ideaal van de democratische rechtsstaat heeft het moeilijk. Van de politieke, sociale en economische verhoudingen in ons tijdsgewricht gaat soms veel negatieve druk uit. Populisten van links en rechts proclameren een democratie waarin volkswil zich nimmer door principes kan laten beperken. De rechtsstaat dreigt de verliezer te worden. Soms door militaire dreiging, soms door vormen van sociaal geweld, soms door botte dreiging met de volkswil als dwangmiddel.
Democratie heeft het ook moeilijk omdat onze rechtstatelijke vormen niet altijd meer op één lijn staan met de technologische middelen van dit moment. Sociale media kunnen een bron van democratische vernieuwing zijn. Informatievoorziening, meningsvorming en uiteindelijk ook besluitvorming en controle daardoor kunnen een nieuwe dimensie krijgen. De PvdA experimenteert daar op het congres 2013 mee. Thuisblijvers kunnen door middelen van de APP toch meedoen.
We zijn op zoek naar nieuwe balansen. Die zoektocht moeten we niet willen behouden voor onszelf, ons eigen land. We zijn zeer verstrengeld geraakt met andere landen en moeten uitzoeken en uitproberen hoe we die nieuwe mogelijkheden uit de mediatechnologie ook kunnen gebruiken over de grenzen.
Het is jammer dat we door Geen Stijl (dat ook uitzoekt en uitprobeert) en de SP nu uit gedaagd worden met nieuwe technologie om een Europese nabuur met nog veel democratische mankementen, bij ons weg te houden. Erger nog: het gevaar wordt doelbewust gelopen dat het democratisch proces in de Oekraïne verder gefrustreerd wordt met als enig motief: het eigen gelijk over de weg die Europa niet moet gaan.
Het verdrag waarover het referendum zich uitspreekt, is geen opstapje naar volwaardig lidmaatschap van de EU maar een manier om ordelijk nabuurschap te regelen. Dit in het belang van goede economische betrekkingen waar beide baat bij hebben. In het belang ook van het stimuleren van betere vormen van democratie, van oog houden voor mensenrechten in een land dat zich traag losmaakt van een treurig verleden van vreemde overheersing en van machtsuitoefening ten koste van het volk. In de Tweede Wereldoorlog is de Oekraïne slachtoffer geweest van vormen van genocide waar wij geen weet van hebben. Nog steeds leiden families, gemeenschappen, dorpen en steden onder dat juk.
Ons JA op 6 april is een statement met een historische betekenis, geen heldendaad maar een gebaar van solidariteit. Daarom is het goed dat de PvdA zich uitspreekt, zich zichtbaar maakt waar ze voor staat. Voor Europees gedeelde waarden van vrijheid en recht. Voor een sociaal Europa met een Europese Unie die werk maakt van goede relaties met haar buren ten aanzien van handel, onderwijs, bevordering van mensenrechten en vernieuwing van democratische vormen.
Laten we ons niet laten verleiden om democratische waarden te verkwanselen voor binnenlands politiek gebruik. Het is juist een manier om te laten zien dat een democratische rechtsstaat meer is dan de door populisten gekaapte volkswil. Om met Arnon Grunberg te spreken (De Volkskrant, 11 februari): “…. dat je democratie niet hébt, maar dat je die beoefent.” Breng je stem uit op 6 april 2016, zeg JA tegen het verdrag met de Oekraïne.