Bamako 19 december 2015 – Deel 2
Terug naar het werk. Vrijdag breng ik met collega Youssouf Diakite een bezoek aan het Ministerie van Water en Energie. Dankzij een Nederlandse collega, Paula Dobbelaar, is de connectie gemaakt. Zij werkt sinds kort aan een project om technische oplossingen voor de waterproblemen beter te verbinden met de lokale gemeenschappen. Voor een periode van drie jaar is zij met gezin en al ter plekke. Die durft, mooi! Het leek haar goed om ons te introduceren bij het ministerie om na te gaan waar we elkaars aanpak kunnen versterken. Een gouden greep. De eerste stap is gezet door de kennismaking met een gepassioneerde Malinese collega die verandering en verbetering tot stand wil brengen. Ik ben benieuwd naar het vervolg.
Zaterdag met Youssouf op stap naar Koulikoro. Een stad aan de Niger, ruim 60 km ten noordwesten van Bamako en tevens de basis van de Nederlandse troepen in Mali. De rit duurt bijna twee uur, is bochtig en stoffig, over een hoofdweg vol gaten, kuilen, door dorpen en stadjes met heel veel mensen. Het is Afrika zoals ik het het meest intens beleef. We gaan naar een bijeenkomst met burgemeester en wethouders, gemeentesecretarissen en ook een enkele ‘chef de commune’, dat zijn belangrijke informele leiders. Zij vertegenwoordigen de oude traditionele overlegcultuur en hebben nog steeds een duidelijke plek. Dat leidt wel eens tot conflicten, maar ook in het nieuwe bestel blijven ze een plek houden. Misschien moeten we daar eens naar kijken vanuit ons perspectief van bestuurlijke vernieuwing.
De bijeenkomst is een nieuw hoogtepunt voor mij. Dit is waar ik voor ga. 25 mensen worden door collega Samba met behulp van PowerPoint bijgepraat over de vredesakkoorden van Algiers en over de gevolgen voor het bestuurlijk bestel. Overeengekomen is meer decentralisatie, grotere lokale en regionale verantwoordelijkheid en meer ontwikkeling lokaal te sturen. Dit proces moet een duurzamere vrede opleveren en een betere aansluiting geven op de lokale gemeenschappen. Ademloos luisteren mensen anderhalf uur lang, druk schrijvend. Gevolgd door een levendige discussie in het Bambara, de grootste Afrikaanse taal. Ik versta er bijna geen woord van maar begrijp het wel ook omdat het is doorspekt met (Franse) vaktaal en door de passie en engagement die taal te boven gaat. Youssouf speelt een nadrukkelijke rol bij het beantwoorden van vragen en gaat ook de discussie aan over controverses. Hij doet een deel in het Frans en legt uit dat hij het belangrijk vindt dat ik het kan volgen. De zaal mompelt in stemmend. Wederkerigheid! Mooi om mee te maken.
We sluiten af met een gezamenlijk maal onder de bomen. Geweldig, even bijpraten met een paar oude bekenden zoals Mamadou Traore, burgemeester van Metanga, een gemeente aan de overkant van de Niger. Een oude rot (hij bood mij ooit een stuk grond aan mét vrouw, dat ik al een vrouw had was geen probleem) en mijn grote vriend Yacouba Traore, burgemeester van Tagandougou in het zuiden van Mali en vicepresident van de AMM. Hij is een landbouwingenieur, een krachtige figuur, de nieuwe generatie Afrikaanse leiders, met veel humor en een perfect gevoel voor de omgeving waar hij ook opereert, in Schagen op de kermis, in Bamako met ministers of in een vergadering met dorpsoudsten. Het is treffend dat de nationale televisie aanwezig is. Ze maakt opnamen van de tour die de AMM door het land maakt. Het toont de relevantie van het proces en de rol van de AMM.
Nog even terug naar de bijeenkomst. Waar je ook vergadert, altijd zijn er jonge knullen die met thee rondgaan. Die wordt zelf bereid op een potje met kooltjes. Het maken is al een ritueel. Het kan langs de weg, op straat, op een erf of onder een boom. Ze gaan er mee rond, drie of vier glazen op een serviesblad. Het is stevige thee en vaak gezoet. Van enige hoogte schenken ze de thee uit en iedereen neemt een slok of twee. Allemaal uit dezelfde glazen. Gemeenschap!
De terugweg voert weer door een landschap met een eigen karakter. Droog, af en toe een kudde geiten, een loslopende koe, kramen langs de weg en in dorpen, veel kleur van fruit, van vrouwen en van kinderen.
Vannacht weer naar huis. Een langere reis want we gaan via Dakar naar Parijs. De Franse bemanning overnacht na de aanslag op Radisson niet meer in Mali. Het scheelt drie uur reizen. ‘s Avonds al op weg naar het vliegtuig blijkt dat er nog vier uur bijkomt. Niet om 9.00 uur op Schiphol maar om 16.00 uur. Een bijkomstigheid als gevolg van de verscherping van de veiligheidssituatie. Geen reden om je druk te maken, angst en ongemak zullen de inspiratie niet verdringen. À la prochaine.